Clickertraining is een effectieve methode voor het trainen van paarden. Het is gebaseerd op positieve bekrachtiging waarbij je het paard beloond voor gewenst gedrag. Het gebruik van een klikker als brugsignaal naar een beloning heeft de manier waarop we met paarden communiceren aanzienlijk veranderd. Hieronder leg ik uit wat clickertraining precies inhoudt, bespreek ik zowel de voordelen als de nadelen, en geef ik je inzicht in de impact die deze methode heeft op de emotionele gesteldheid van je paard tijdens het leerproces.
Wat is clickertraining?
Clickertraining is een techniek die voortkomt uit de gedragspsychologie, en is gebaseerd op de principes van operante conditionering. Hierbij wordt een “Klik” (via een clicker of een kort duidelijk stemgeluid), gebruikt als een “brugsignaal” om aan te geven dat het paard het juiste gedrag heeft vertoond. Na de klik volgt altijd een beloning, meestal in de vorm van voedsel. Dit zorgt ervoor dat het paard snel leert welk gedrag gewenst is, omdat het gedrag direct wordt gekoppeld aan een positieve consequentie.
De voordelen van clickertraining
- Duidelijke communicatie:
- Timing en precisie: Een van de grootste voordelen van clickertraining is de precisie waarmee je het paard kunt laten weten dat het iets goed doet. De klik volgt direct op het gewenste gedrag, waardoor het paard precies begrijpt wat er van hem wordt verwacht. Dit maakt de training duidelijk en vermindert verwarring.
- Positieve emotionele respons:
- Vertrouwen en enthousiasme: Paarden leren snel om de klik te associëren met iets positiefs. Dit zorgt ervoor dat ze met enthousiasme meedoen met de training, omdat ze weten dat hun inspanningen beloond zullen worden. Dit kan het vertrouwen van het paard vergroten en de band tussen paard en trainer versterken.
- Flexibiliteit in training:
- Breed Toepasbaar: Clickertraining kan worden toegepast op een breed scala aan oefeningen, van simpele grondwerkoefeningen zoals het netjes meelopen en geven van voeten tot complexere gymnastische bewegingen zoals bij vrijheidsdressuur of het leren van zijgangen. Het is een zeer veelzijdige methode die kan worden aangepast aan de specifieke behoeften en het niveau van elk paard.
- Verhoogde zelfbewustheid:
- Cognitieve stimulatie: Doordat het paard actief gaat zoeken naar gedrag dat een klik oplevert wordt het paard gestimuleerd om na te denken en gedrag uit te breiden. Hierdoor wordt het paard zelfverzekerder en zal steeds meer nieuwe gedragingen of variaties op oefeningen aan gaan bieden.
De nadelen van clickertraining
Hoewel clickertraining veel voordelen biedt, zijn er ook enkele nadelen om rekening mee te houden.
- Overmatige focus op voerbeloning:
- Mogelijk voedselgericht gedrag: Een veelgehoord bezwaar is dat paarden te gefocust kunnen raken op de voerbeloning, wat kan leiden tot opdringerig of zelfs pushy gedrag. Paarden kunnen overenthousiast worden en te veel aandacht besteden aan de beloning in plaats van aan de oefening.
- Oplossing: Dit probleem kan worden ondervangen door variatie in beloningen te introduceren, zoals af en toe een kriebel of rust als beloning, en door het paard te leren om rustig te blijven voordat het de beloning ontvangt. Het is belangrijk om het gedrag dat je wilt zien, zoals kalm blijven, ook te belonen.
- Vereiste timing en vaardigheid:
- Nauwkeurigheid van de trainer: De effectiviteit van clickertraining hangt sterk af van de timing van de klik. Een verkeerde timing kan leiden tot verwarring bij het paard of zelfs het versterken van ongewenst gedrag.
- Oplossing: Training en ervaring voor de trainer zijn essentieel. Het kan nuttig zijn om eerst te oefenen met de timing van de klik zonder het paard, bijvoorbeeld door een bal te gooien en te klikken op het moment dat de bal een bepaalde plek raakt. Hierdoor ontwikkel je het gevoel voor timing dat nodig is voor succesvolle clickertraining.
- Aanleren van ongewenst gedrag:
- Onbedoelde Bekrachtiging: Als de klik per ongeluk wordt gegeven op het verkeerde moment, kan dit ongewenst gedrag versterken. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als het paard een beweging maakt die niet gewenst is, maar je toch klikt.
- Oplossing: Consistentie en focus zijn hier de sleutel. Let goed op het gedrag dat je beloont en wees voorbereid om fouten te corrigeren door de training zorgvuldig op te bouwen en ongewenst gedrag te negeren.
- Stilstaan na de klik.
- Stilstaan voor het ontvangen van de beloning: Zodra het paard de klik hoort zal het over het algemeen stil gaan staan om de beloning in ontvangst te nemen. Het stopt dus op dat moment met de oefening.
- Oplossing: Als je wilt aangeven dat je paard goed bezig is maar nog even wilt doorgaan met de oefening (bijvoorbeeld meerdere passen wijken), maak dan gebruik van andere stemsignalen op een belonende toon, bijvoorbeeld: “goed zo, ga maar door”.
De Invloed op de Emotionele Gesteldheid van het Paard
Een van de meest krachtige aspecten van clickertraining is de positieve invloed die het heeft op de emotionele gesteldheid van het paard. Doordat clickertraining gebaseerd is op positieve bekrachtiging, associeert het paard de training met plezierige ervaringen. Dit vermindert stress en angst, en bevordert een gevoel van veiligheid en vertrouwen.
In plaats van te werken vanuit een positie van dwang of straf, stimuleert clickertraining het paard om actief deel te nemen aan het leerproces. Dit zorgt ervoor dat het paard zich gehoord en begrepen voelt, wat zijn emotionele welzijn ten goede komt. Bovendien, omdat de klikker altijd een beloning aankondigt, creëert dit een anticipatie van iets positiefs, wat kan helpen om spanning te verminderen, zelfs in uitdagende situaties.
Daarnaast kan de klik voor stop in noodsituaties zorgen. Ik heb bij meerdere paarden ervaren dat de klik ook een noodstop in spannende situaties is. Wanneer ze voor iets engs willen vluchten, kan de klik ervoor zorgen dat stil blijven staan omdat de emotie van de beloning zwaarder kan wegen dan de emotie van de angst.
Een voorbeeld hiervan is toen ik aan het rijden was en vlak naast mijn bak vuurwerk werd afgestoken. Ella sprong en pas opzij en maakte aanstalten om weg te rennen. Door snel te klikken met mijn tong, stond ze stil, kon ik er snel af en haar een beloning geven. Zo hebben we deze situatie een positieve draai kunnen geven.
Conclusie
Clickertraining is een innovatieve en effectieve methode die niet alleen gedragsverandering stimuleert, maar ook de emotionele gezondheid van paarden verbetert. Hoewel er enkele nadelen zijn, kunnen deze worden ondervangen door zorgvuldige planning, training en consistentie.
Als je op zoek bent naar een vriendelijke en positieve manier om met je paard te trainen, dan is clickertraining zeker het overwegen waard. Het is een investering in tijd en aandacht en vraagt de nodige consequentie, maar het effect op het gedrag en het plezier in trainen voor zowel voor jou als voor je paard, zijn het meer dan waard.
Dit artikel werd geschreven door Berith de Rouw van Playful Horsemanship: Bij Playful Horsemanship help ik ruiters om een sterke band met hun paarden op te bouwen door speelse en vriendelijke grondwerkoefeningen. Ik bied verschillende lessen aan, zoals grondwerk, werken aan de lange teugel, lessen onder het zadel voor angstige ruiters, en lessen in mijn trailtuin thuis. Of je nu bang bent om te rijden, te groot voor je paard bent, je een jong danwel oud paard hebt, of gewoon wat anders wilt proberen met je paard, mijn lessen en cursussen- zowel online als op locatie- zijn er om jullie band en samenwerking te verbeteren. Als je meer wilt weten over clickertraining kun je een gratis pdf met links naar filmpjes downloaden via Playful Horsemanship.